Đặng
Huy Văn: Ngày còn bé,
tôi đã hiểu vì sao người ta lại gọi dân Hà Tĩnh quê tôi là dân Cá Gỗ. Ông nội
tôi kể, ngày xưa quê tôi có một chàng học trò nghèo nhưng rất ham học. Chàng ra
kinh kỳ dự thi nhưng không đủ tiền. Ngày ngày chàng phải vào quán mua cơm và
xin một ít nước mắm vì đã có “con cá rán” mang theo. Bà chủ quán liếc qua thấy
quả chàng có một con cá rán vàng ươm trông thật ngon mắt. Nhưng để khỏi bị lộ
tung tích, vài ngày chàng ăn quán này, vài ngày sau chàng lại sang quán khác.
Chẳng ngờ một ngày kia, chàng vào một quán nọ thì tình cờ gặp cô con gái chủ
quán cơm giàu có đó để mắt và nàng quyết định chờ cho chàng ăn cơm xong sẽ đi rửa
bát cho chàng. Trong lúc hai bên giằng co khi chàng không muốn tiểu thư rửa bát
cho mình vì sợ bị bại lộ thì con cá rán vàng ươm đã nằm trên mặt đất. Nàng nhặt
lên thì mới biết đó là một con cá gỗ! Lúc đó nàng càng thương chàng hơn và ngày
ngày nàng đã giấu mẹ mang thêm thức ăn cho chàng. Nhờ tình yêu của nàng mà
chàng đã thi đỗ tiến sĩ ngay trong kỳ thi đó và chàng đã được triều đình bổ nhiệm
ra làm huyện quan tại một huyện lớn của tỉnh Bắc Ninh.
Ngày
bái tổ vinh quy, nàng đã xin mẹ rất nhiều tiền để cùng chàng về làm công đức
cho quê hương nhằm giúp quê tôn tạo lại chùa chiền, trường học, đình đền miếu mạo.
Và từ đó trở đi trên quê hương Cá Gỗ của tôi, những chùa chiền và các công
trình văn hóa năm này qua năm khác, đời này qua đời khác đã lần lượt được mọc
lên là do truyền thống uống nước nhớ nguồn để cảm tạ trời đất quê hương của những
người con đã được đỗ đạt vinh hiển ra làm quan. Xã tôi cũng nhờ thế mà có một
ngôi chùa Tịnh Tâm rất đẹp trên đỉnh rú Sò, có Đình Thánh thờ Đức Thánh Trần và
làng nào cũng có đình, đền miếu thờ Thành Hoàng Làng nguy nga đồ sộ tính có thể
lên tới mấy chục ngôi.
Nhưng
năm 1954, đội CCRĐ do đoàn cố vấn Trung Quốc cử về đã tuyên bố: “Đó là những
tàn dư xấu xa của chế độ Phong Kiến phản động để lại! Chế độ cộng sản văn minh
hơn các chế độ Tư Bản và Phong Kiến phải phá bằng sạch những tàn dư đó để xây dựng
nên một “Thiên Đường cộng sản” trên quê hương Việt Nam này!” Và từ đó, sư và
các vãi trong chùa đã bị đuổi về quê làm ruộng, nhà chùa được làm trụ sở ủy ban
xã. Ông Hòa Xờ, chủ tịch kiêm bí thư đảng ủy, một cố nông chưa biết chữ của xã
tôi đã ra tuyên bố, “Kể từ hôm nay, tôi ra lệnh bà con hãy đập phá bằng hết các
đình đền, miếu mạo khắp các xóm làng trong toàn xã để lấy vật tư làm chuồng lợn,
chuồng bò và sân kho hợp tác xã. Ai không tuân lệnh sẽ bị xử nghiêm như trong
CCRĐ!”. Lệnh của đảng đã ban nhưng mãi đến năm 1964, năm tôi rời quê vào đại học,
thì mệnh lệnh trên mới được thực thi triệt để vì gặp phải nhiều công trình kiên
cố và đồ sộ quá!
Năm
ngoái cũng dịp này, bà Phan Thị Diễm Hạnh, một người bạn gái thời thơ ấu của
tôi đã từ Hoa Kỳ về nước thăm quê sau gần 60 năm biệt xứ, nghe nói đi đến đâu
bà ấy cũng khóc. Bà ấy nói, có lẽ phải mất tới hàng tỷ đô la thì may ra mới có
thể phục hồi lại được phần xác của các công trình văn hóa đó. Nhưng phần hồn
thì đã vĩnh viễn bay đi quá xa rồi!
ĐÂU HỒN CÁ GỖ QUÊ MÌNH NGÀY XƯA?
(Viết tặng bà Phan Thị Diễm Hạnh)
Thương sao Cá
Gỗ quê mình
Một thời phá
miếu, đập đình làm kho
Cột đình
thành cột chuồng bò
Sân đình để
chứa phân tro của làng
Tượng chùa,
đồ gỗ, bát nhang
Ai thích hợp
tác sẵn sàng biếu không
Lư hương, tượng
Phật bằng đồng
Đem đúc thành
những đồ dùng ủy ban
“Tàn dư Phong
Kiến” ngàn năm
Chỉ mười năm
phá tan hoang kiếp đời!
Nhìn mà thương
quá Diễm ơi!
Đình Eo, Đình
Thánh…một thời, giờ đâu?
Miệu Hai Voi thuở
chăn trâu
Ngang qua không
dám ngó vào vì thiêng
Làng nào cũng có
đình đền
Phá cho cái móng
xây nền rỗng không
Đất văn hiến của
tổ tông
Ngàn năm truyền
lại cha ông giữ gìn
Mà nay thời đại
“văn minh”
Đâu hồn Cá Gỗ
quê mình ngày xưa?
Đầu năm về vãn cảnh
chùa
Tịnh Tâm mới dựng
lại vừa mấy năm
Đồ thờ, tượng Phật,
nhà tăng
Còn đâu cổ kính
huy hoàng thời xưa
Như ngày theo mẹ
lên chùa
Bái đường tập lạy
được sư tận tình
Hai ông Hộ Pháp
nghiêm minh
Ông Ác oai vệ,
ông Lành đáng yêu
Chuông Chùa ngân
vọng sớm chiều
Như nhắc dân
chúng nhớ điều thiện căn
Thấm thoắt đã
sáu mươi năm
Diễm ơi em quá
ngỡ ngàng phải không?
Thương hồn Núi,
xót hồn Sông
Ai yêu Tổ Quốc
mà lòng chẳng đau!
Bảy mươi năm lụy
cộng Tàu
Nồi da xáo thịt
đồng bào dã man
Lương dân sống
kiếp cơ hàn
Để phường cơ hội
nhũng tham làm giàu
Còn chờ chi hỡi
đồng bào
Mà chưa quét sạch
cộng Tàu, Việt gian?
Ai bắt ta phải hợp
tan?
Ai gây ra cảnh
điêu tàn hôm nay?
Diễm ơi em có nhớ
ngày
Thắp hương Chùa
Tịnh cầm tay nhau quỳ
Nguyện cầu qua
lúc gian nguy
Ba em bị bắn,
anh thì ăn xin(*)
Anh lầm rầm miệng
cầu kinh
Em đọc Kinh
Thánh, giật mình anh thương!
Chùa quê đâu phải
Thánh Đường?
“Em tin Chúa, Phật
đều thương chúng mình!”
Hà Tĩnh,
4/12/2014
Đặng Huy Văn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét